Почитуван господине Претседател,
Господине генерален секретар,
Екселенции,
Дами и господа,

Ми претставува особена чест да се обратам пред овој исклучителен форум и да ги споделам ставовите на Република Македонија за прашањата што нè засегаат сите нас.

Во нашиот динамичен, хиперповрзан и променлив свет, едно нешто останува непроменето, а тоа е потребата за поголема предвидливост. Предвидливост од која зависи мирот, безбедноста и стабилноста, но и благосостојбата и напредокот на светот.

Човештвото денес е исправено пред многу предизвици, но два предизвика го бараат нашето целосно внимание.

Првиот предизвик ни доаѓа од поредокот на природата, а вториот од меѓународниот поредок. Коренот на првиот предизвик е во човековото занемарување на природните закони. Вториот предизвик произлегува од непочитувањето на меѓународните закони.

Дами и господа,

Водено од идејата дека „човекот е мерка на сите нешта", човештвото направи погрешна пресметка. Влеговме во трка за напредок и нови откритија, која се одвива паралелно со трката за нерамномерна експлоатација на ресурсите. Трка во која единственото правило е дека нема правила. Сè е можно и сè е дозволено, вклучително и загадувањето на воздухот што го дишеме, на водата што ја пиеме и на почвата од која се храниме.

Како човештво, себично се фокусиравме на моменталните желби и потреби. Заборавивме дека природните ресурси ни се дадени на доверба за да ги чуваме за нашите потомци.

Поставувајќи се наспроти природата, човекот ги поткопува темелите на сопствената иднина. Нашите граѓани, нашите држави и економии, веќе почнуваат да ја плаќаат цената. Нè очекува период на екстремни временски услови, кога се почесто градовите ќе се поплавуваат, реките ќе пресушуваат, посевите ќе пропаѓаат, а цената на храната ќе расте. Природните непогоди насекаде во светот се гласен аларм дека климатските промени се новата реалност што ќе ги промени нашите животи и животите на идните поколенија. Неодамна, и нашиот регион на Југоисточна Европа беше погоден и потсетен на оваа реалност.

Република Македонија е првата земја од нашиот регион која го комплетираше Третиот национален извештај според Рамковната конвенција на Обединетите нации за климатски промени. Ние веќе ги одредивме идните чекори во сите клучни сектори во економијата и во општеството, на национално и на локално ниво за намалување на ризиците од катастрофи и за адаптација кон климатските промени. Тоа го правиме со стратегии и напори за намалување на емисијата на стакленички гасови и со зголемување на енергетската ефикасност.

Ја поздравуваме иницијативата на 69. Претседател на Генералното собрание, неговата екселенција, г. Сам Кутеса, да се преземат решителни и конкретни мерки за да се излечат двете болки на човештвото: зголемувањето на сиромаштијата во светот и намалувањето на пристапот кон основните ресурси – чистата вода, образованието, здравствената заштита и чистата животна средина.

Тука, во Обединетите нации, сите ние сме едно семејство. И како семејство треба да си помагаме во постигнувањето на Милениумските развојни цели. Но, мора да се фокусираме на две нешта: да ја намалиме глобалната сиромаштија и да обезбедиме одржлив развој.

Наредната, 2015 година е година на големи очекувања во целиот свет. Очекувања дека конечно ќе се постигне вистинска синергија за големите предизвици – адаптацијата кон климатските промени, намалувањето на ризиците од катастрофи и одржливиот развој. Очекуваме развојната агенда по 2015 да содржи глобални, холистички, научно-основани, остварливи и правно-обврзувачки цели. За да им оставиме побезбеден свет на нашите потомци.

Сепак, треба да сме свесни дека природниот баланс е нарушен, и многу нешта нема да бидат како порано. Ќе треба да научиме да живееме во променет свет.

Ценети екселенции,

Како што предизвикот од природата е поради човековото занемарување на природните закони, така и предизвикот од меѓународниот поредок произлегува од непочитувањето на меѓународните закони, на меѓународното право.

Реков дека тука сите сме едно семејство на Обединети нации. Во секое семејство има правила на однесување и меѓусебно почитување. Семејствата во кои нема правила на однесување, ги нарекуваме дисфункционални семејства.

Република Македонија е цврсто определена за почитувањето на Повелбата на Обединетите нации. Повелба, која е еден од основните темели и принципи на меѓународното право.

Владеењето на правото е нецелосно и невозможно без почитување на човековите права. Како членка на Советот за човекови права на Обединетите нации, континуирано и на дело, Република Македонија се залага за заштита и за промовирање на човековите права и правото на човечко достоинство во светот. Република Македонија има највисоки стандарди на почитување на човековите права и правата на заедниците во светот. Тоа е возможно благодарение на македонскиот модел на соживот, како модел на интеграција без асимилација, која се темели не врз толеранција, туку врз почитување на различноста.

И токму човековите права и правото на човечко достоинство на македонските граѓани се континуирано негирани од страна на една членка на ова семејство, но и на земја-членка на НАТО и на Европската унија.

Идентитетот и јазикот се неразделив дел од човековата личност, од слободата на изразување, од човековите права. Тоа се универзално прифатени принципи со кои никој и никогаш не прави компромис. Почитувањето на човековите права, меѓу кои е и правото на самоидентификација и на човечко достоинство, се врвни вредности на нашите Обединети нации. Врвни вредности кои се воедно и политички критериуми за членство на Република Македонија во Европската унија.

Условувајќи нè да се откажеме од македонскиот идентитет, земјата која нè блокира од нас го бара невозможното – бара да прекршиме еден од основните принципи на Унијата за да ги исполниме условите за членство во Унијата. Бара да го прекршиме правилото и да го изневериме ова наше глобално семејство.

Драги пријатели,

Кога во 2008 година, на Самитот на НАТО во Букурешт, одбивме да го промениме идентитетот на македонските граѓани како предуслов за веќе заслуженото членство во НАТО, тоа го направивме врз основа на меѓународното право.

Кога на 17 ноември 2008 година го започнавме процесот против јужниот сосед пред Меѓународниот суд на правдата, тоа го направивме врз основа на меѓународното право.

Кога на 5 декември 2011 година, Меѓународниот суд на правдата пресуди дека блокадата на интеграцијата на Република Македонија во НАТО е нелегална, дека се прекршени меѓународно преземени обврски, тоа го направи врз основа на меѓународното право.

Кога од година во година ги издржуваме непринципиелните и нелегалните блокади, тоа го правиме поради меѓународното право. Бидејќи веруваме дека меѓународното право е единственото нешто што дава предвидливост и сигурност во овој светски поредок.

Со нашиот пример на дело покажуваме како другите држави треба да го почитуваат меѓународното право. Дури и Меѓународниот суд на правдата речиси едногласно констатира дека правилно сме постапувале.

Но, и покрај тоа, Република Македонија е подготвена за заемно прифатливо решение во рамката што ја даваат резолуциите на Обединетите нации, Времената спогодба и пресудата на Меѓународниот суд на правдата. Прашањето за идентитетот никогаш не било дел од оваа рамка, бидејќи за идентитет не се разговара ниту преговара.

Затоа, барам од Обединетите нации и од надлежните органи максимално да се посветат во изнаоѓањето заемно прифатливо решение во рамката на меѓународното право.

Дами и господа,

Пред две години бев на ова исто место. Добро се сеќавам дека претходеше завршениот состанок на високо ниво за владеењето на правото на национално и на меѓународно ниво. На Генералното собрание дебатиравме за Извештајот на генералниот секретар за владеење на правото.

Оттогаш минаа две години и ние сè уште дебатираме. Сè уште чекаме да се испочитува Пресудата на Меѓународниот суд на правдата.

Нашиот јужен сосед продолжува од ден на ден да го крши меѓународното право. Продолжува со непочитувањето на резолуциите на Обединетите нации од 1993 и Времената спогодба од 1995 година. Продолжува да ја игнорира пресудата на највисокиот правен авторитет во светот.

Пресудата не важи само за државата што нè блокира. Пресудата важи erga omnes, за сите држави-членки на меѓународните организации во кои и натаму сме блокирани.

Со секоја блокада во нашите европски и евроатлантски интеграции, се поткопува меѓународниот правен поредок. Со толерирањето на блокадите се создава опасен преседан. Преседан за меѓусебно блокирање и уценување мотивирано од тесно-државни интереси, на сметка на колективните интереси на Европската унија и НАТО. Од нив создава дисфункционални семејства, во кои не се почитуваат правилата на однесување.

Непочитувањето на врвните правни авторитети укажува на ерозија на културата на почитување на меѓународното право во светот. Ерозијата го суспендира владеењето на правото и остава простор за анархичност.

Со години совесно укажуваме дека, ако некој го загади изворот, тогаш и текот и сливот ќе бидат загадени. Ако некој ги доведе во прашање основните човекови права, правото на човечко достоинство и правото на самоидентификација, тогаш и остатокот од меѓународното право ќе биде доведен во прашање. Додека предупредувавме дека во случајот со Република Македонија се крши меѓународното право, ретко кој нè слушаше. Денес цената е повисока.

Сите се повикуваат на меѓународното право тогаш кога другите треба да го почитуваат, а го игнорираат тогаш кога самите тие треба да го почитуваат.

Ние не сакаме да го следиме примерот на оние што го кршат правото. Бидејќи знаеме кои се последиците.

Кога од еден еко-систем, отстраните една врска, еден фактор или еден учесник, тогаш внесувате нестабилност и непредвидливост во неговото функционирање.

Живееме во свет и век на глобална меѓузависност, на глобален еко-систем. Кога една држава не ги почитува меѓународно преземените обврски, таа ги охрабрува и другите да го прават истото. Денес сме сведоци на последиците од таквото однесување.

Во услови на нарушен меѓународен правен систем, светот забрзано навлегува во темните предели на анархичните меѓународни односи.

Почитувани присутни,

Светскиот поредок е во латентна криза. Процесите на глобална меѓузависност и субнационална фрагментација ги трансформираат сите досегашни наши претстави за светот. За помалку од една деценија доживеавме две големи промени.

Со терористичките напади од 11 септември 2001 година беше разнишан глобалниот политичко-безбедносен поредок.

Со падот на Lehman Brothers на 15 септември 2008 година се разниша и глобалниот економски поредок.

Единственото што остана од светот што го знаевме е меѓународно-правниот поредок. Но и правниот поредок се соочува со предизвик.

Република Македонија својата иднина ја гледа во НАТО и во Европската унија.

Со политиката на проширување, Европската унија долго време беше светилник што го осветлуваше патот на државите од Источна и Југоисточна Европа кон напредното европско семејство. Неодамна бевме известени дека во наредните 5 години, тој светилник привремено нема да работи. А кога не работи светилникот, постои опасност да се случи бродолом. Нашиот регион на Југоисточна Европа е сè уште ранлив, а бурата не е далеку.

Сакам да пратам порака до партнерите во Европската унија. Одлагајќи го проширувањето, Унијата создава вакуум во историски најпорозниот геополитички простор. А сите знаеме дека не постои вакуум во геополитичкиот простор. Порано или подоцна, вакуумот се стреми да биде пополнет. Затоа, неопходно ни е час поскоро да ги интегрирате сите земји од Западен Балкан во Европската унија. Нам не ни е толку важна членската карта, но важни ни се критериумите и стандардите неопходни за членство.

Во нашиот случај, светилникот на Европската унија е затемнет поради толерирање на обезвреднувањето на меѓународното право, човековите права и правото на човечко достоинство, кои се горивото од кој се напојува светилникот. Губејќи ја светлината, Европската унија го губи највредното – нејзината моќ да ги мотивира државите да достигнуваат уште повисоки вредности, стандарди и критериуми.

Сакам да пратам јасна порака и до мојот регион. Во вакви услови, сега е моментот кога државите од Балканот треба да демонстрираат максимална солидарност и единство во остварувањето на споделените цели. Соработка во интеграциите, економијата, инфраструктурата, енергетиката, заштитата на животната средина и борбата против тероризмот и организираниот криминал. Мора да издржиме и заедно да се справуваме со споделените предизвици.

Во нашиот свет што забрзано се менува, останува потребата за поголема предвидливост во меѓународните односи. Единствено меѓународното право ја нуди сигурноста и предвидливоста од која зависи мирот во светот и напредокот на нашите држави.

Меѓународното право е единствената брана што нè штити од елементарна непогода во меѓународниот поредок. И токму меѓународното право постојано се гази.

Драги пријатели, ценети колеги,

Тука сме како највисоки претставници на нашите држави на ова наше семејство. Убеден сум дека повеќето од вас се согласуваат со овие констатации. Но, прашањето е колкумина од вас се подготвени да преземат нешто за да се променат нештата. Да не се доведеме во ситуација секоја година да дебатираме и да констатираме. Крајно време е да почнеме да дејствуваме.

Ова е последен повик. Доволно е да се запрашаме која е алтернативата на овој поредок?

Непочитувањето на природните закони придонесе кон забрзување на климатските промени, и до повеќе поплави, земјотреси и пожари.
Непочитувањето на меѓународното право придонесе кон зголемена анархичност во односите и интервенции против оние што денес го поплавуваат, го палат и го рушат поредокот.

Неодамна на 6. Форум на Алијансата на цивилизациите на Обединетите нации се зборуваше за единство во различностите. Но, додека светот зборува за единство во различностите, радикални екстремисти се единствени во намерата да ги уништат различните.

Додека зборуваме, милиони искрени верници низ светот ја чувствуваат болката што им ја нанесуваат поединците и групите со затворени умови задоени со религиски фундаментализам.
Додека зборуваме, се спроведува систематско уништување на поединци и заедници.
Додека зборуваме, стотици илјади се прогонети. Нивните домови се опустошени, нивните светилишта се уништени, нивното минато е избришано, а нивната иднина е доведена во прашање.

Свесни дека тероризмот не може и не смее да биде поистоветен со ниту една религија, нација или цивилизација, најостро ги осудуваме масовните злосторства извршени од кого било, каде било.

Ја поздравуваме дебата на Советот за безбедност на Обединетите нации. Неопходни ни се итни мерки.

Република Македонија веќе ги направи првите чекори. Неодамна, усвоивме измена во Кривичниот закон во однос на странски борци, кои се реален предизвик за целиот регион.

Сè што се случува во кризните жаришта се рефлектира врз Европа, која во Украина сега повторно има свое кризно жариште.

Ценети екселенции,

Тажно е што во 21 век сме сведоци на трагедии на Блискиот Исток и Северна Африка. Тажно е што ова се случува и во Европа, во годината што беше прогласена за меѓународна година на мирот. Очигледно е дека на 100-годишнината од Првата светска војна сè уште не се научени лекциите од минатото.

Најголеми жртви на кризата во Украина се невините граѓани и материјалните загуби. Република Македонија ги поддржува сите обиди, кои можат да донесат мир и стабилност во оваа земја. Убеден сум дека преку дијалог, со политички и дипломатски средства, Украина ќе успее да се справи со предизвиците и ќе продолжи по патот на обезбедување просперитетна иднина на своите граѓани.

Светот се соочува со сериозни предизвици. И природни, но и политички. И во основата на двата се двојните стандарди.

Двојните стандарди нè ставаат пред равенки со многу непознати, создаваат свет во кој единственото нешто за кое ќе бидеме сигурни е дека нема да можеме да бидеме сигурни за иднината на нашите деца.

Единствено почитувањето на меѓународното право ни дава поголема извесност да ги избегнеме бурите во нашиот динамичен свет.

Токму затоа, Република Македонија го поддржува процесот на реформа на Советот за безбедност, како значаен дел од вкупната реформа на Обединетите нации. Тоа е комплексен и чувствителен процес. Се согласуваме со предлогот за преговори по конкретен текст. Истовремено укажуваме дека е потребно таквиот текст да има најширока можна поддршка од членството. Ја поддржуваме реформата што ќе обезбеди почитување на меѓународното право, почитување на преземените меѓународни обврски и пресуди. Реформа што ќе овозможи поголема предвидливост во светот.

„Ќе немаме ниту мир, ниту развој без почитување на човековите права и владеењето на правото". Тоа се зборови на генералниот секретар на Обединетите нации, господинот Бан Ки-мун, на отворањето на 67. Генерално собрание.

Единствено меѓународното право ни дава можност да ја решиме равенката, да можеме да ја планираме иднината, да имаме мир, безбедност и стабилност.

Драги пријатели,

Токму младите се и ќе бидат најголемите жртви од двојните стандарди, од непочитувањето на природниот и меѓународно-правниот поредок од страна на претходните и сегашните генерации. Тие ќе го дишат загадениот воздух, и ќе ја пијат загадената вода, и ќе јадат храна од загадената почва. Тие ќе бидат жртви на неправедни системи. Освен ако не се направи нешто.

Во 2003 година го иницираме првиот Форум на дијалогот меѓу цивилизациите, што се одржа во Охрид, под водство на поранешниот претседател Трајковски. Дијалогот меѓу цивилизациите и хронолошки, но и суштински ѝ претходеше на Алијансата на цивилизациите на Обединетите нации, што беше формирана во 2005 година на иницијатива на владите на Шпанија и Турција. Имено, само преку дијалог може да се дојде до сојуз, до алијанса на цивилизациите.

Неодамна се одржа Самитот на Брдо-Бриони Процесот со Канцеларот на Германија, Нејзината екселенција г-ѓа Меркел. Цело поглавје од Заедничката декларација е посветено на младите.

Како Претседател на Република Македонија, ќе ми биде чест, заедно со Генералниот директор на УНЕСКО, г-ѓа Ирина Бокова, наредната 2015 година да го подготвиме идниот Дијалог на цивилизации. Дијалог што ќе биде целосно посветен на младите.

Во годините кога одбележуваме еден век од Првата светска војна, да се навратиме на позитивните искуства од Шарл Де Гол и Конрад Аденауер во формирањето на Француско-Германскиот офис за соработка од 1963 година. Искуствата на соработката меѓу младите да бидат применети во создавање на Офис за млади Европејци од сите земји од Југоисточна Европа, и со тоа нашиот регион да се трансформира во еден европеизиран Балкан.

Ги повикуваме лидерите да посветуваат што повеќе време и внимание, но и да инвестираат во младите. Ние не можеме да го промениме нашето минато, но можеме, менувајќи ја сегашноста, да го промениме минатото на генерациите кои доаѓаат по нас. За тоа е потребно да ги едуцираме младите за важноста од дијалогот, кој подразбира почитување и прифаќање на различноста.

Ви благодарам.